ریزش مو (آلوپسی) می تواند روی پوست سر یا کل بدن شما تأثیر بگذارد و موقت یا دائمی باشد. ریزش مو میتواند نتیجه وراثت، تغییرات هورمونی، شرایط سلامتی یا بخشی طبیعی از پیری باشد. هرکسی می تواند موی سر خود را از دست بدهد، اما طاسی در مردان بیشتر دیده میشود. در واقع طای به ریزش بیش از حد موها اشاره دارد. ریزش موی ارثی با افزایش سن، شایع ترین علت طاسی است. بعضی افراد علاقه ای به پیشگیری از طاسی و یا پنهان کردن آن ندارند، بعضی دیگر نیز با مدل موهای متفاوت، کلاه، روسری و یا آرایش سعی میکنند ناحیه ی طاس شده را بپوشانند. برخی افراد نیز برای جلوگیری بیش از حد موی خود یا پیشگیری از طاسی یکی از راه های درمانی موجود را انتخاب میکنند. قبل از به کار بردن هر راه درمانی، با پزشک خود درباره دلیل ریزش موهای خود و راه های درمان این نوع ریزش صحبت کنید.
نشانه های ریزش مو
ریزش مو بسته به عوامل مسبب آن، از راه های مختلفی ظاهر میشود. این نشانه ها میتوانند به طور ناگهانی یا تدریجی ظاهر شوند و پوست سر یا کل بدن شما را تحت تاثیر قار دهند.
علائم و نشانه های ریزش مو ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نازک شدن تدریجی موهای بالای سر: این رایج ترین نوع ریزش مو است که با افزایش سن رخ میدهد. در مردان، موها اغلب از روی خط موهای پیشانی شروع به عقب نشینی می کنند. زنان به طور معمول دچار کمپشتی مو در بخشی از سر خود میشوند الگوی ریزش مو در زنان مسن که به طور فزاینده ای رایج است، خط موهای عقب نشینی کرده است (آلوپسی فیبروزان کننده جلویی).
- نقاط طاسی دایره ای یا تکه ای.: برخی از افراد موهای خود را در نقاط طاسی دایره ای یا تکه ای پوست سر، ریش و یا ابروها از دست می دهند. ممکن است قبل از ریزش مو، پوست شما دچار خارش یا درد شود.
- ضعف ناگهانی ریشه مو: شوک جسمی یا عاطفی می تواند باعث شل شدن ریشه مو شود. هنگام شانه کردن یا شستن موها یا حتی پس از کشیدن ملایم مو، ممکن است تعدادی مو کنده شوند. این نوع ریزش مو معمولاً باعث کم پشتی مو می شود اما موقتی است.
- ریزش موی تمام بدن: برخی شرایط و درمان های پزشکی، مانند شیمی درمانی و رادیوتراپی برای سرطان، می تواند منجر به ریزش مو در تمام بدن شود. موها معمولاً بعد از تکمیل دوره درمان دوباره رشد می کنند.
- لکههای پوسته پوسته گسترده بر روی سر: این از نشانه های درماتوفتوزیس (نوعی عفونت) است که ممکن است با شکستگی مو، قرمزی، تورم و ترشحات همرا باشد.
دلایل ریزش مو
افراد معمولاً روزانه 50 تا 100 تار مو از دست می دهند. این تعداد معمولاً قابل توجه نیست زیرا موهای جدید همزمان با ریزش موهای دیگر رشد می کنند. ریزش مو زمانی اتفاق می افتد که موهای جدید جای موهای ریخته شده را نگیرند.
ریزش مو معمولا به دلایل زیر اتفاق میافتد:
- سابقه خانوادگی (وراثت): شایع ترین علت ریزش مو، عارضه ای ارثی است که با افزایش سن اتفاق می افتد. به این وضعیت آلوپسی آندروژنیک، طاسی با الگوی مردانه و طاسی با الگوی زنانه گفته می شود. این حالت معمولاً به تدریج و با الگوهای قابل پیش بینی اتفاق می افتد مانند یک خط مو عقب نشینی کرده و لکه های طاسی در مردان و موهای کم پشت در امتداد تاج پوست سر در زنان.
- تغییرات هورمونی و شرایط پزشکی: شرایط مختلف می تواند باعث ریزش موی دائمی یا موقتی شود، از جمله تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، زایمان، یائسگی و مشکلات تیروئیدی. مشکلات پزشکی شامل آلوپسی آره آتا است که به سیستم ایمنی بدن مربوط می شود و باعث ریزش موها در شعاع های کوچک، عفونت های پوست سر مانند درماتوفتوزیس و اختلالی وسواسی که موجب کشیدن مو به نام تریکوتیلومانیا می شود.
- داروها و مکمل ها: ریزش مو می تواند عارضه جانبی داروهای خاص مانند داروهای مورد استفاده در سرطان، آرتروز، افسردگی، مشکلات قلبی، نقرس و فشار خون باشد.
- پرتودرمانی به سر: ممکن است موها مانند گذشته رشد نکنند.
- اتفاقات استرسزا: بسیاری از افراد چند ماه پس از شوک جسمی یا عاطفی دچار کم پشتی کلی مو می شوند. این نوع ریزش مو موقتی است.
- مدل مو و مواد مورد استفاده برای مو: تغییر مدل موی بیش از حد یا مدل مویی که موهای شما را محکم می کند، مانند مدل خرگوشی، دم اسبی و بافت می تواند نوعی ریزش مو به نام آلوپسی کششی ایجاد کند. درمان های روغنی و دائمی نیز می تواند باعث ریزش مو شود. در صورت بروز زخم، ریزش مو می تواند دائمی باشد.
- فشار جسمی: هر گونه ضربه ی فیزیکی مانند:جراحی، تصادف ماشین، بیماری شدید، و یا حتی آنفولانزا می تواند باعث ریزش موی موقتی شود، این امر باعث تحریک گونه ای از ریزش مو به نام جریان تلوژن نیز می شود. مو دارای یک چرخه ی عمر منظم است مرحله ی رشد، مرحله ی استراحت و مرحله ی ریزش. دکتر گلاشور متخصص پوست در نیویورک می گوید:«هنگامی اتفاق استرس زایی برای تان رخ می دهد، می تواند بر چرخه ی موی تان تأثیر بگذارد و مو را به مرحله ی ریزش سوق دهد.» ریزش مو معمولاً 3 تا 6 ماه پس از ضربه اتفاق می افتد
- تاثیرات بارداری در ریزش مو: بارداری یکی دیگر از فشارهای جسمی است که می تواند باعث ریزش مو شود (فشار جسمی و هورمون ها). ریزش مو مرتبط با بارداری بیشتر پس از به دنیا آمدن بچه دیده می شود، تا زمان بارداری
- ریزش مو با مصرف بیش از حد ویتامین آ: با توجه به آکادمی پوست و مو امریکا، مصرف بیش از حد مکمل ها یا داروهای حاوی ویتامین آ می تواند محرک ریزش مو باشد.
- کمبود پروتئین از دلایل ریزش مو: اگر در رژیم غذایی تان پروتئین کافی دریافت نکنید، ممکن است بدن تان با متوقف کردن رشد مو، کمبود پروتئین را جبران نمایدمنابع بسیاری از پروتئین مانند ماهی، گوشت و تخم مرغ وجود دارد. اگر گوشت یا محصولات حیوانی مصرف نمی کنید، می توانید انواع حبوبات را جایگزین کنید.
- فشارهای احساسی از دلایل ریزش مو: فشار احساسی کمتر از فشار جسمی باعث ریزش مو می شود، اما ممکن است به عنوان مثال، هنگام طلاق، پس از مرگ عزیزان یا هنگام نگهداری از والدین بیمار و سن دار پیش بیاید ؛ با این وجود، اکثرا فشار احساسی باعث ریزش مو نمی شود، بلکه مشکلی که وجود دارد را ،تشدید می کند.
- کبود ویتامین ب، کم خونی و کم کاری تیروئید: یک مکمل آهن ساده و داروهای مصنوعی تیروئید می تواند مشکل را برطرف نماید. ویتامین ب طبیعی را در ماهی، گوشت، سبزیجات نشاسته دار و میوه های غیر مرکباتی بیابید. مثل همیشه، داشتن رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه و سبزیجات، پروتئین بدون چربی و چربی های خوب، مانند آووکادو و دانه ها برای سلامتی مو و عمومی بدن مفید است.
- کاهش وزن شدید از علت های ریزش مو: کاهش سریع وزن باعث غافلگیر کردن سیستم می شود و به مدت 6 ماه ریزش مو خواهید داشت، سپس برطرف می شود.
- ریزش مو با استفاده استروئیدهای آنابولیک: اگر از استروئید های آنابولیکی (نوعی که ورزشکاران برای ساخت عضله از آن سو استفاده می کنند) استفاده می کنید،ریزش مو شما را تهدید می کند
عواملی که ریزش موهای شما را تشدید می کند
- ریزش مو در افراد نزدیک خانواده
- سن
- کاهش وزن شدید
- مشکلات پزشکی جدی مثل لوپوس و دیابت
- استرس
- رژیم غذایی ضعیف
راه های پیشگیری از ریزش مو
بیشتر انواع طاسی ناشی از ژنتیک است (طاسی با مدل مردانه و طاسی با مدل زنانه). این نوع ریزش مو قابل پیشگیری نیست. راه های پیشگیری ذکر شده برای کمک به پیشگیری از ریزش موهای غیرژنتیکی هستند:
- با موهایتان با ملایمت برخورد کنید: هنگام شانه زدن از برس های استاندارد که به باز شدن گره موها کمک میکنند استفاده و از کشیدن موها خودداری کنید، مخصوصاً وقتی موهایتان خیس است. یک شانه دندانه پهن ممکن است به جلوگیری از کشیدن مو کمک کند. از وسایلی مانند بابلیس، دستگاه فر، اتو مو و سشوار با دمای بالا خیلی کم استفاده کنید و از روغن درمانی و مواد درمانی دائمی خودداری کنید. فشار بر روی ریشه های مو خود را با استفاده نکردن از کش مو های لاستیکی، بارت ها و بافت های مو محدود کنید.
- از پزشک خود در مورد داروها و مکمل هایی که ممکن است باعث ریزش مو شوند سوال کنید.
- از موهای خود در برابر نور خورشید و سایر منابع نور ماورابنفش محافظت کنید.
- سیگار کشیدن را متوقف کنید؛ برخی مطالعات ارتباط بین سیگار کشیدن و طاسی در مردان را نشان می دهد.
- اگر در حال شیمی درمانی هستید، از پزشک خود بخواهید کلاه خنک کننده برای شما استفاده کند. این کلاه می تواند خطر ریزش مو در طی شیمی درمانی را کاهش دهد.
راههای تشخیص دلیل ریزش مو
قبل از هرکاری، پزشک شما قطعا آزمایش هایی را برای شما تجویز و درباره سبک زندگی شما مثل رژیم غذایی، روتین موهای شما و سابقه خانوادگی از شما سوال میکند. آزمایش های شما میتواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون: این آزمایش ممکن است به کشف علت ریزش مو کمک کند.
- تست کشش: پزشک شما به آرامی چند تار مو را می کشد تا ببیند چه تعداد از آنها خارج می شود. این به تعیین مرحله روند ریزش کمک می کند.
- بیوپسی پوست سر: پزشک شما نمونه هایی را از روی پوست یا از چند موی جدا شده از پوست سر برمیدارد تا ریشه های مو را زیر میکروسکوپ بررسی کند. این کار می تواند در تعیین اینکه آیا عفونت باعث ریزش مو شده است یا خیر کمک کند.
- میکروسکوپ نوری: پزشک شما از ابزار خاصی برای بررسی موهای اصلاح شده در ریشه استفاده می کند. این کار به کشف اختلالات احتمالی ساقه مو کمک می کند.
راههای درمان ریزش مو
درمانهای موثری برای برخی از انواع ریزش مو در دسترس است. با این روش ها شاید بتوان باعث رشد دوباره مو یا کاهش ریزش آن شد. در برخی شرایط، مانند ریزش موی تکه تکه (آلوپسی آره آتا) ، ممکن است موها بدون درمان در طی یک سال دوباره رشد کنند. درمان های ریزش مو شامل انواع داروها و حتی جراحی است.
دارو درمانی
اگر ریزش موی شما ناشی از یک بیماری زمینه ای باشد، درمان آن بیماری ضروری است. اگر داروی خاصی باعث ریزش مو شده باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که استفاده از آن را برای چند ماه متوقف کنید. برای مثال کمبود آهن خون میتواند یکی از دلایل ریزش مو باشد که در این حالت باید قرص آهن مصرف کنید.
- مینوکسیدیل Minoxidil (Rogaine) : مینوکسیدیل در اشکال مختلفی مثل شامپو، فوم و مایع به فروش میرسد. برای بیشترین تاثیر، محصول را روزی یک بار برای خانم ها و روزی دو بار برای آقایان بر روی پوست سر بمالید.
- فیناستراید Finasteride (Propecia) : این یک قرص مخصوص مصرف آقایان است. بعد از مصرف چند ماه میتوان متوجه شد که آیا این دارو برای شما کارساز است یا خیر.
- داروهای خوراکی دیگر شامل اسپیرونولاکتون و دوتاستراید است.
در نظر داشته باشید مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک باشد و هریک عوارض و مزایای خود را دارند.
درمان های کلینیکی
مزوتراپی
این روش یک روش درمانی برای ریزش مو است که غیر تهاجمی است و با کمک تزریق فاکتور های رشد، ویتامین ها و پروتئین ها، اسید نوکلئیک ها، کوآنزیم ها و حتی هورمون ها در زیر اپیدرم صورت میگیرد. از مزوتراپی برای تقویت و جوانسازی، تحریک مزودرم، کشش چوست و کاهش چربی استفاده میشود. برای هر فرد میزان استفاده از موارد در مزوتراپی متفاوت خواهد بود. نتیجه این درمان را میتوان بعد از مدت کوتاهی مشاهده کرد.. این روش، در اروپا و آمریکا نیز روش پرطرفداری برای درمان ریزش مو و ترمیم آن است.
نحوه عمل مزوتراپی: در مزوتراپی از هر دو روش تحریک مکانیکی و شیمیایی استفاده میگردد. در تحریک مکانیکی ورود سوزن ها به زیر اپیدرم روند تولید کلاژن و الاستین تحریک شده و باعث افزایش روند ترمیم میگردد. در بخش تحریک شیمیایی، مواد تزریق شده مناسب فرد، کمک به بهبود علائم میکند برای همین کیفیت و ترکیب داروها در مزوتراپی بسیار مهم است.
معایب مزوتراپی: کبودی، التهاب و خارش و احساس درد
تعداد دفعات تکرار مزوتراپی: تعداد دفعات انجام این درمان بستگی به شرایط فرد دریافت کننده درمان دارد.
میکرونیدلینگ
دلیل استفاده از میکرونیدلینگ، کاربرد آن در تحریک تولید کلاژن است. سوزن های میکرونیدلینگ باعث ایجاد آسیب جزئی بر روی سطح پوست میشوند. میکروتروما ناشی از سوراخ شدن پوست و تلاش برای ترمیم زخم، باعث ایجاد سنتز کلاژن و نئوآنژیوژنز می شود. میکرونیدلینگ منجر به تحریک سلول های بنیادی و فعال شدن فاکتورهای رشد می شود، جریان خون را در فولیکول های مو افزایش می دهد. همچنین ئر مطالعات گزارش شده است که بیان ژن های مربوط به رشد مو پس از میکرونیدلینگ ایجاد می شود.
نحوه انجام میکرونیدلینگ: میکرونیدلینگ توسط یک دستگاه غلتک درام شکل با صدها میکرونیدل (سوزن کوچک) به طول 0.5-1.5 میلی متر انجام می شود. قبل از درمان، باید از بی حس کننده های موضعی در ناحیه استفاده شود. این میکرونیدل ها لایه شاخی را سوراخ می کنند و میکروکانال های متعددی را در سطح پوست بدو نآسیب به اپیدرم ایجاد می کنند.
معایب میکرونیدلینگ: عارضه ی خاصی پس از انجام میکرونیدلینگ مشاهده نمیشود به جز احساس درد جزئی در پوست سر.
تعداد دفعات تکرار میکرونیدلینگ: میکرونیدلینگ برای بهبود کلاژن سازی و اسکار ناشی از آکه صورت دارای پروتکل مشخصی است اما برای دزرمان ریزش مو، پروتکل مشخصی ندارد و بسته به میزان ریزش و واکنش موهای بیمار به این نوع درمان، تعداد جلسات مشخص میگردد.
پلاسمای غنی از پلاکت
پلاکت ها یکی از عناصر ساختاری خون محیطی هستند و هسته سلول ندارند. این پلاکت ها به دلیل غنی بودن از پروتئین، سیتوکین ها و عوامل فعال زیستی در بهبود زخم، رگ زدایی و التهاب بسیار موثر هستند. پلاسمای غنی از پلاکت، پلاسمای غلیظ خون خود شخص بیمار است که از دارای میزان فراوان پلاکت است. مطالعات انجام شده همبستگی مثبت وابسته به دور را بین غلظت پلاکت و سلول های بنیادی مزانشیمی انسان، تکثیر فیبروپلاست و تولید کلاژن نشان داده اند.در گزارش های حاصل از آزمایشات، درج شده است که پلاسمای غنی از پلاکت افزایش تکثیر فیبروپلاست هاو تبدیل آن ها میوفیبروپلاست، سنتز پروتئینهای بازسازی کننده کلاژن و شبکه برون یاختهای میشود.
نحوه تزریق پلاسمای غنی از پلاکت: متدهای مختلفی برای تزریق وجود دارد که بستگی به ترجیح پزشک و خود شما دارد. روش اول تزریق معکوس پلاسما به صورت عمیق به سطح با میزان 0.05-0.1 میلی لیتر بر سانتی متر مربع در هر سانت است. دومین مورد، تزریق پلاسما با کمک سوراخ كردن پوست سر به اندازه 1 میلیمتر با استفاده از غلتك میكرونیدل و یا تفنگ مزوتراپی است. روش سوم استفاده از پلاسما قبل یا بعد از کاشت به منظور کمک به کاشت مو، نگهداری گرافت های فولیکولی در پلاسما به مدت 15 دقیقه قبل از کاشت یا استفاده از آن به منظور تسریع در ترمیم زخم در محل برش خورده بانک مو است.
معایب پلاسما غنی از پلاکت: بروز عوارض جانبی در این روش بسیار کم است زیرا پلاسمای تزریقی مشتق شده از خون خود بیمار است. عوارض جانبی موضعی ناشی از تزریق مثل تحریکات پوستی، اکیموز، درد و عفونت خفیف و موقتی است و این درمان خطر انتقال بیماری هایی مثل هپاتیت B و C و HIV را ندارد.
تعداد دفعات تکرار استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت: میزان و تعداد دفعات استفاده از این روش بستگی به نیاز بیمار دارد.
لیزر و منابع نوری
پرتوی لیزر دارای ویژگی های منسجم، تک رنگ و قطبی است که آن را از نور معمولی متفاوت می کند. نور لیزر کم انرژی در حالت مشخصی به سطح نفوذ می کند و به پوست آسیب نمی رساند. از این متد همراه با دیگر روش های درمانی و حتی به تنهایی استفاده کرد. تحقیقات ثابت کرده اند که حتی اگر لیزردرمانی در رشد مجدد موها در برخی افراد تاثیر نگذارد، بر روی کیفیت موها تاثیر محسوسی میگذارد. لیزردرمانی یک راه امن و موثر است که در بیشتر بیماران پاسخ داده است.
نحوه عملکرد لیزردرمانی: اشعه لیزر با نفوذ به بافت ها، موجب افزایش جریان خون در این نواحی و تحریک سنتز پروتئین میشود. با افزایش جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی مخصوص رشد و تقویت ریشه های مو، به فولیکول های مو میرسند.لیزردرمانی در کنار مصرف داروهای خوراکی ضدریزش میتواند نتیجه ی بسیار خوبی داشته باشد.
معایب لیزردرمانی: نیاز به تعداد جلسات بالا و احساس سوزش خفیف، از معایب این روش درمانی هستند.
تعداد دفعات لیزردرمانی: هر جلسه لیزردرمانی حدود 30 دقیقه به طول میانجامد اما تعداد دفعات تکرار آن بستگی به وضعیت نتیجهی قابل مشاهده بعد از سه ماه دارد.
سلول های بنیادی
نقص در سلول های بنیادی یکی از مهمترین دلایل ریزش مو است. سلول های بنیادی توانایی خودبازسازی و تمایز به رده های سلولی مختلف را دارند. سلول های بنیادی فولیکول های مو، که در برآمدگی مو قرار دارند، سلول های خاموشی هستند که به ندرت تقسیم میشوند. استفاده از سلول های بنیادی شبیه به کاشت مواست اما به جای برداشت تعداد زیادی گرافت برای کاشت در محل ریزش، کاشت مو به روش سلول های بنیادی یک بخش کوچکی از پوست را از بخش بانک مو به عنوان نمونه برمیدارد. در این روش جای زخمی باقی نمیماند و مدت زمان بهبودی کوتاه است.
نحوه عملکرد کاشت مو از طریق سلول های بنیادی: در کاشت مو به کمک سلول های بنیادی به جای از بین بردن تعداد زیادی مو برای کاشت به ناحیه ریزش مو، یک نمونه پوست کوچک را که از آن فولیکول های مو برداشت می شود، از بین می برد.بهترین افراد برای انجام این روش، افرادی هستند که بانک مو مناسبی ندارند. فولیکول ها سپس در آزمایشگاه تکثیر می شوند و مجدداً در قسمت های ریزش مو به پوست سر پیوند می شوند. از سه روش برای درمان از طریق سلول های بنیادی استفاده میشود که شامل پیوند سلول های بنیادی، اگزوزوم های مشتق شده و فاکتور های مترشحه از سلول های بنیادی است.
معایب کاشت مو به روش سلول های بنیادی: هزینه بالا و تعداد کم پزشکانی که در این زمینه تخصص دارند، از معایب این روش است.
نتیجه گیری
بهترین روش برای درمان ریزش مو بسته به شرایط هر فرد می تواند متفاوت باشد. برای اینکه بدانید بهترین روش درمان ریزش مو برای شما کدام روش است، می بایست توسط بهترین پزشکان و متخصصین ویزیت شوید. با مشخص شدن علل ریزش مو، بهترین روش درمان نیز تعیین می شود.